Συγκρίνοντας κανείς τις ομιλίες της Αλέκας Παπαρήγα στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ και του Αλέξη Τσίπρα στο Φεστιβάλ των «παραγωγικών φορέων» της ΔΕΘ, βρίσκει ενδιαφέρουσες διαφορές. Μια στατιστική αποτύπωση έχει ήδη κάνει ο LR και μπορείτε να την δείτε εδώ. Ας διεισδύσουμε και στα ποιοτικά στοιχεία του λόγου των δύο αρχηγών, του λόγου των δύο κομμάτων, του λόγου –σε τελική ανάλυση- των δύο πολιτικών χώρων που εκπροσωπούν αυτά τα δύο κόμματα.
Έχουμε σημειώσει και στο παρελθόν ότι το ΚΚΕ είναι καταδικασμένο να μιλάει πολιτικά. Η ξεκάθαρη ιδεολογική του τοποθέτηση δεν του επιτρέπει λεκτικούς ελιγμούς και συνθηματικούς τακτικισμούς. Είναι ένα κόμμα που πρέπει να πει τα πράγματα όπως τα βλέπει, μέσα από τα ταξικά γυαλιά του. Να λέει δηλαδή τα πράγματα όπως είναι. Από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ έχει από καιρό εμφανίσει το χαρακτηριστικό του «διπλού» (καλύτερα πολλαπλού) λόγου. Αλλιώς μιλάει στο κομματικό ακροατήριο, αλλιώς στο ευρύ κοινό. Αν κάποτε αυτό γινόταν για να καλυφθούν από μια προεδρική δήλωση όλες οι συνιστώσες, τώρα που οι συνιστώσες εξαφανίστηκαν, αυτό γίνεται για να καλυφθούν οι μικροαστικές αντιλήψεις των απαρτιζόμενων τον νέο-ΣΥΡΙΖΑ. Να δοθούν δηλαδή τα διαπιστευτήρια ομαλότητας και άμβλυνσης των πολιτικών απαιτήσεων με ρητορικές μόνο αναφορές στις ρίζες της Αριστεράς.
Έτσι, ο Τσίπρας πρέπει να μιλάει με τρόπο που θα ικανοποιήσει τις Βρυξέλλες, τον ΣΕΒ, τους μικροαστούς, τις ΗΠΑ, τους απογοητευμένους ΠΑΣΟΚους που αισθάνονται ακόμα ΠΑΣΟΚ απλά το ΠΑΣΟΚ δεν είναι ΠΑΣΟΚ, τους οπαδούς της συνομωσιολογίας ότι πίσω από όλα είναι η Μέρκελ και last but not least τους συντρόφους του από τις διάφορες συνιστώσες. Έτσι μια ομιλία του Τσίπρα πρέπει να έχει λίγο από όλα. Λίγο εθνική ανεξαρτησία, λίγο ευρωλαγνεία, λίγο αντι-Μέρκελ, λίγο σοσιαλδημοκρατία, λίγο Αριστερά. Έτσι ώστε να είναι όλοι ικανοποιημένοι. Έτσι ώστε να μπορεί να σου πει ο ΚΟΕτζής «ορίστε, λέει την λέξη καπιταλισμός στο 43:23 του βίντεο στο youtube».
Από την άλλη για το ΚΚΕ τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: Ταξική ανάλυση και κατάθεση των πολιτικών προτάσεων προς την εργατική τάξη. Ο λόγος του ΚΚΕ, όσο σκληρός κι αν είναι, όσο ακατανόητος για μεγάλη μάζα της νεολαίας, είναι συγκεκριμένος και ξεκάθαρος. Και μάλιστα, το πιο σημαντικό είναι ότι ο πολιτικός λόγος του ΚΚΕ δεν επηρεάζεται από τα εκλογικά ποσοστά του. Δεν αλλάζει για να μακιγιάρει την εικόνα του κόμματος, ιδιαίτερα τώρα που τα ποσοστά του είναι χαμηλά.
Αποκαλύψεις
Μεγάλη διαφορά έχει ο «αποκαλυπτικός» λόγος των δύο κομμάτων. Στον λόγο του ΚΚΕ υπάρχει η διάθεση για ουσιαστικές αποκαλύψεις. Στον ΣΥΡΙΖΑ οι αποκαλύψεις έχουν τον χαρακτήρα της αστικής νομιμότητας και της…αναμονής.
Για παράδειγμα το ΚΚΕ μιλάει ξεκάθαρα για τον χαρακτήρα της κρίσης, πράγμα που για τον ΣΥΡΙΖΑ δεν ισχύει. Επίσης το ΚΚΕ αποκαλύπτει την πραγματικότητα των δρώμενων στην πολιτική σκηνή και δεν στέκεται στις εύπεπτες παραπολιτικές αναλύσεις των δελτίων των 8. Για παράδειγμα λέει η Αλέκα: «Ο τσακωμός ανάμεσα στη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και οι αψιμαχίες ανάμεσα στη ΝΔ, στο ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, δεν είναι μια φτιαχτή υπόθεση.
Δείχνει δευτερεύουσες διαφορές στο μείγμα της βάρβαρης πολιτικής, ενώ έχει και το στοιχείο να αποφευχθεί το μεγάλο πολιτικό κόστος. Για το λαό, όμως, οι όποιες διαφορές τους δεν έχουν καμία ουσιαστική αξία, ο λαός δεν πρέπει να βλέπει τον εαυτό του ανάμεσά τους». Αντίθετα στην ομιλία του Τσίπρα ακούσαμε: «Μόνον ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, προκειμένου να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, κινείται εκτός ευρωπαϊκού πολιτικού χρόνου. Φαντασιώνεται, σαν άλλος Δον Κιχώτης, μάχες με αόρατους εχθρούς στο εσωτερικό της χώρας. Τους οποίους δήθεν κατατροπώνει με τη βοήθεια των δύο Σάντσο Πάντσα που τον υποβαστάζουν, του κ. Βενιζέλο και του κ. Κουβέλη».
Η διαφορά είναι εμφανέστατη. Από τη μια αποκαλύπτεται ο χαρακτήρας της συγκυβέρνησης με ουσιαστικό και πολιτικό τρόπο, από την άλλη απλά μπαίνουν στο κάδρο δίπλα στον Σαμαρά οι δύο συγκυβερνώντες που τον υποβαστάζουν. Αλήθεια, το πρόβλημα του Τσίπρα είναι ότι τον Σαμαρά τον υποβαστάζουν οι δύο πολιτικοί αρχηγοί; Αν σταματήσουν δηλαδή να τον στηρίζουν θα αλλάξει η ουσία της ασκούμενης πολιτικής;
Ένα ακόμα παράδειγμα διαφοράς στον «αποκαλυπτικό» λόγο των δύο κομμάτων είναι και η περίφημη Τρόικα: Σε ολόκληρη την ομιλία του Τσίπρα δεν βλέπουμε καμία αναφορά σε αυτούς που απαρτίζουν την Τρόικα. Σαν να είναι κάτι αυθύπαρκτο που προσγειώθηκε από άλλο πλανήτη με ύπουλο σκοπό να καταστρέψει την Ελλάδα. Ίσως να έχει δίκιο η Αλέκα όταν λέει «Η λέξη τρόικα βρίσκεται τόσο συχνά στα χείλη πολλών έτσι που ξέχασαν ότι η τρόικα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ΕΕ, η ΕΚΤ, το ΔΝΤ».
Γενικά ο ΣΥΡΙΖΑ στον πολιτικό του λόγο τηρεί μια στάση αναμονής ως προς τις αποκαλύψεις του μέλλοντος. Ακριβώς την ίδια στάση που κρατούν όλα τα κόμματα της αξιωματικής αντιπολίτευσης: «Όταν θα γίνουμε κυβέρνηση θα σας αποκαλύψουμε. Πως; Θα κάνουμε μια εξεταστική επιτροπή». Ακόμα κι όταν καταφέρεται εναντίον συγκεκριμένων επιχειρηματικών κύκλων (πχ. Μυτηλιναίος, Μπόμπολας) φροντίζει να μη θίξει συνολικά την συμπαθή τάξη των κεφαλαιοκρατών, τονίζοντας πως αυτοί είναι οι εξαιρέσεις που λυμαίνονται την υγιή επιχειρηματικότητα.
Ιδεολογία και ΕΕ
Με το πέρασμα του ΣΥΡΙΖΑ στην σοβαρή, ώριμη, ορθολογική και κυβερνητική του περίοδο, άρχισαν να ελαχιστοποιούνται οι αναφορές στην Αριστερά. Εκεί που κάποτε από τις 4 λέξεις του Τσίπρα οι 5 ήταν «αριστερά», τώρα οι αναφορές στην Αριστερά τείνουν να γίνουν συλλεκτικές. Δίνουν την θέση τους σε αναφορές στη σοσιαλδημοκρατία ή στο παλιό καλό ΠΑΣΟΚ.
Με το πέρασμα της προεκλογικής περιόδου αλλάζει επίσης και η τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ σχετικά με την ΕΕ. Ενώ πριν λίγους μήνες επικρατούσε μια ασάφεια σχετικά με το αν θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ το ευρώ ή όχι, τώρα δείχνει να εντάσσεται με τον πιο σαφή και ξεκάθαρο τρόπο υπέρ της παραμονής στην Ευρωζώνη. Το μόνο που δεν έχει πει ακόμα είναι ότι θα διεκδικήσει με κάθε κόστος την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ. Κάτι μου λέει ότι δεν θα αργήσουμε να το ακούσουμε κι αυτό.
Ταράξτε μας στη νομιμότητα
Μετά το «θα τους ταράξουμε στη νομιμότητα» του Παπαδημούλη σημειώνεται μια εντυπωσιακή λατρεία του ΣΥΡΙΖΑ στους αστικούς θεσμούς. Ενώ μέχρι πρόσφατα είχε στην βιτρίνα της πολιτικής του τα «κινήματα» τώρα τα έχει ξεχάσει και αυτά, αντικαθιστώντας τα με την κοινοβουλευτική παρουσία. Πως αλλιώς θα μπορούσε να εξηγηθεί η παρακάτω αποστροφή του Τσίπρα: «Έχουμε ήδη δώσει στο Κοινοβούλιο τα πρώτα δείγματα γραφής για την αντίληψη και τη στρατηγική μας για την ανασυγκρότηση του τόπου. Με τις τρεις προτάσεις νόμου που έχουμε καταθέσει. Και θα ακολουθήσουν και άλλες».
Από την άλλη το ΚΚΕ εκφράζει διαρκώς έναν λόγο ριζικά αντίθετο στον κυρίαρχο αστικό, πολιτικό λόγο. Ίσως γι’ αυτό να ακούγεται εντελώς ξένο στα αυτιά των μαθημένων από το σύστημα ακροατών. Δεν υπάρχουν πολλές αναφορές στην κοινοβουλευτική δράση του ΚΚΕ, αφού αυτή γίνεται αντιληπτή ως συμπληρωματική στην συνολική πολιτική του πάλη. Όμως, μιας και περί αστικής νομιμότητας ο λόγος, δεν ακούς συχνά από αρχηγό κόμματος την φράση «Δεν θα έχουν καλά ξεμπερδέματα μαζί μας» (αναφερόμενη στην Χ.Α.)
Πες μου κι εμένα ένα σύνθημα Αλέξη
Η μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα στα δύο κόμματα και στον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται είναι η χρήση τσιτάτων, συνθημάτων και κλισέ εκφράσεων. Το ΚΚΕ είναι πολύ φειδωλό σε αυτή την τακτική. Το πολύ-πολύ να ακούσεις κανένα: «Κυριακή, κοντή γιορτή» από την Αλέκα.
Από την άλλη ολόκληρος ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα συνονθύλευμα συνθημάτων. Δεν με πιστεύετε; Διαβάστε:
- ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ απευθύνει πατριωτικό και δημοκρατικό προσκλητήριο σε κάθε Ελληνίδα, σε κάθε Έλληνα
- Σας κοιτάζουμε, όλες και όλους, στα μάτια. Με καθαρό βλέμμα
- Τώρα είναι η ώρα της ανατροπής. Τώρα είναι η ώρα της δημιουργίας. Τώρα είναι η ώρα της νέας Ελλάδας
- Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑΕΚΜ είστε εσείς. Ελάτε να γίνουμε εμείς.
- Δυόμισι χρόνια εφαρμογής του Μνημονίου έχουν μετατρέψει την Ελλάδα σε έρημη χώρα. (σ.σ. έρημη χώρα= καμμένη γη, μη μας περάσουν και για όμοιους με τους άλλους)
- Οι υπεύθυνοι θα πληρώσουν και ο λαός θα μάθει την αλήθεια
- Για να χτίσουμε μια κοινωνία αλληλεγγύης, δικαιοσύνης, Δημοκρατίας.
- Δεσμευόμαστε
- Κοιτάζουμε τον λαό στα μάτια και δεσμευόμαστε (x 8)
- Εμείς προτείνουμε ένα ολοκληρωμένο, συνεκτικό, προοδευτικό και ρεαλιστικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης
- Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες κρατούν τις τύχες τους στα χέρια τους
- Ελάτε ν’ αλλάξουμε την Ελλάδα. Αξίζουμε ένα καλύτερο μέλλον
- Δεσμευόμαστε ότι εμείς δεν θα σας προδώσουμε. Ότι εμείς δεν θα διαψεύσουμε τις ελπίδες και τις προσδοκίες σας.
- Με λογισμό και μ’ όνειρο, θα βγάλουμε την Ελλάδα από τη μεγάλη νύχτα της. Θα φέρουμε την αισιοδοξία, την ελπίδα και το χαμόγελο στον βασανισμένο λαό μας.
- Η νίκη – όσο δύσκολη κι αν προσπαθήσουν να την κάνουν – θα είναι δική μας. Θα είναι του Λαού μας. Θα είναι της Δημοκρατίας. Θα είναι της Ελλάδας.
Αυτές είναι μόνο λίγες από τις κενές νοήματος φράσης που πρόλαβε να εκστομίσει ο Τσίπρας σε μια μόνο ομιλία. Αν δεν ξέρεις ποιος τις έχει πει μπορεί να πιστέψεις ότι τις είπε ο Βενιζέλος, ο Κουβέλης, ο Σαμαράς ή ακόμα και ο ΓΑΠ. Φράσεις και εκφράσεις που δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα.
Για παράδειγμα το «κοιτάζουμε το λαό στα μάτια και δεσμευόμαστε» εκτός από μια φτηνιάρικη ποιητική αηδία, δεν είναι τίποτα άλλο, καθώς α) είναι απολύτως αδύνατο να κοιτάξεις το λαό στα μάτια και β)δεν χρειάζεται να κοιτάς κάποιον στα μάτια για να δεσμευτείς απέναντί του. Επίσης το «εμείς προτείνουμε ένα ολοκληρωμένο, συνεκτικό, προοδευτικό και ρεαλιστικό πρόγραμμα ανασυγκρότησης» εγείρει πολλά ερωτήματα. Καταρχάς τι θα πει ολοκληρωμένο πρόγραμμα; Έχει ολοκληρωθεί και τελείωσε; Δεν το αγγίζουν οι εξελίξεις; Τι θα πει συνεκτικό; Αυτή η λέξη είναι μια από αυτές που με εξοργίζουν. Για να δοθεί τόνος σοβαροφάνειας σε μια πολιτική ομιλία κοτσάρουν τη λέξη «συνεκτικός» που έτσι κι αλλιώς δεν σημαίνει τίποτα, απλά ακούγεται εντυπωσιακή και μπορεί να θολώσει το μυαλό του ακροατή.
Η δε λέξη «προοδευτικός» έχει γίνει λάστιχο, σαν την λέξη δημοκρατία. Την χρησιμοποιούν όλοι από Ντόρα μέχρι ΣΥΡΙΖΑ δίνοντας της το νόημα που αυτοί έχουν στο μυαλό τους, αλλά κανείς από κάτω δεν μπορεί να καταλάβει. Εκεί όμως που γελάω είναι με τη λέξη «ρεαλιστικός». Που είναι η κινηματική ουτοπία ρε σύντροφοι; Γίναμε πλέον ρεαλιστές και δεν κυνηγάμε το αδύνατο;
Ολόκληρη η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ είναι βασισμένη σε συνθήματα. Πότε σε συνθήματα που θυμίζουν Αντρέα, πότε σε συνθήματα που θυμίζουν Αριστερά, πότε σε συνθήματα που θυμίζουν τον κούφιο κυρίαρχο, αστικό πολιτικό λόγο. Αυτή είναι η κυβερνώσα Αριστερά;
