Το προαύλιο των φυλακών, τριγυρισμένο από βαριές σιδερένιες πόρτες και κλεισμένα με κάγκελα παράθυρα, αντήχησε από τα συνθήματα: «9 δεκαετίες αγώνας και θυσία το ΚΚΕ στην πρωτοπορία» - «Ούτε σε ξερονήσια, ούτε σε φυλακές, ποτέ τους δε λυγίσανε οι κομμουνιστές». Εκεί, μπροστά από τα κελιά της απομόνωσης, οι νέοι και οι νέες παρακολούθησαν με συγκίνηση και δέος ένα μάθημα αλύγιστης στάσης ζωής. |
| το dvd |
Όπως ανέφερε στην ομιλία της η Ελευθερία Αχυράκη, μέλος του Γραφείου Περιοχής Κρήτης της ΚΝΕ, οι ηρωικές σελίδες της ιστορίας που γράφτηκαν στο Ιτζεδίν, όπως και σε δεκάδες άλλους τόπους εξορίας και φυλακής, “αναδεικνύουν την τεράστια δύναμη που κρύβει μέσα του ο άνθρωπος, όταν συλλογικά παλεύει, όταν πιστεύει σε μεγάλα ιδανικά και αξίες”. Οι πρώτοι κομμουνιστές στάλθηκαν στο Ιτζεδίν τη δεκαετία του '30 με βάση το “ιδιώνυμο”. Τα τελευταία όμως χρόνια του εμφυλίου, γράφτηκε το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του με φυλακίσεις και εκτελέσεις κομμουνιστών, μαχητών του ΔΣΕ, στελεχών και μελών του ΚΚΕ.
Ιδιαίτερα στάθηκε η Ε. Αχυράκη στη μορφωτική και πολιτιστική δραστηριότητα που ανέπτυξαν οι κομμουνιστές που “μετέτρεψαν τα κάτεργα σε κρυφά σχολειά” και “τα μπουντρούμια σε εργαστήρια λαϊκής τέχνης και δημιουργίας”. Η καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, η απόκτηση επιστημονικών αλλά και επαγγελματικών γνώσεων και βέβαια η προσπάθεια για μελέτη της μαρξιστικής – λενινιστικής θεωρίας, αποτελούσαν κύριους στόχους του μορφωτικού άθλου μέσα στους τοίχους των φυλακών ενώ την πολιτιστική δραστηριότητα συμπλήρωναν οι εφημερίδες, θεατρικές ομάδες και παραστάσεις από τους κρατούμενους.
«Τιμάμε όλους αυτούς που κράτησαν ψηλά τη σημαία των ιδανικών του ΚΚΕ ακι με τεράστιο προσωπικό κόστος αρνήθηκαν να το αποκηρύξουν», υπογράμμισε η Ε. Αχυράκη και αμέσως μετά ο λόγος πέρασε σε αυτούς: Με θερμό χειροκρότημα και συνθήματα υποδέχθηκαν μικροί και μεγάλοι το Λευτέρη Ηλιάκη, ο οποίος εξιστόρησε βιώματά του από τις 12 φυλακές στις οποίες κλείστηκε, ανάμεσά τους και αυτή του Ιτζεδίν στα 1950. Με περισσή συγκίνηση τον άκουσαν να τραγουδά το τραγούδι των εξόριστων στη Γαύδο, που βρέθηκαν εκεί γιατί ζήτησαν «το δίκιο και του λαού τη λευτεριά» και μέσα από τους στίχους του δηλώνουν τη «μοναδική τους στενοχώρια» στην ερημιά της εξορίας τους: «πως είμαστε μακριά απ΄ την πάλη στο γκρέμισμα του φασισμού». Ακολούθησε σύντομο καλλιτεχνικό πρόγραμμα με ποιήματα και τραγούδια ενώ στο τέλος όλοι μαζί τραγούδησαν το “Πένθιμο εμβατήριο” οι στίχοι του οποίου είχαν μοιραστεί στους μαθητές τυπωμένοι σε κόκκινο χαρτί. Κάθε μαθητής έφυγε από το Ιτζεδίν με ενθύμιο ένα DVD με την ιστορία της φυλακής και μια αναμνηστική κάρτα.
