Μία οπτική αναδρομή στην κατασκευή της «κόκκινης απειλής» μέσα από τη μαζική λαϊκίστικη τέχνη του 20ου αιώνα
Όπως εύστοχα επισημαίνει το io9 που συγκέντρωσε την παρακάτω συλλογή, οι αφίσες της αντι-κομμουνιστικής προπαγάνδας είναι καλύτερες κι από αφίσες ταινιών τρόμου. Απ' όταν επινοήθηκε ως λαϊκίστικο τρικ, η «κόκκινη απειλή» στην προπαγάνδα των ναζί και των λοιπών δυτικών καθεστώτων εμφανίζεται με συγκεκριμένες μορφές: τερατόμορφη, υπερμεγέθης, ηθικά κολάσιμη, απειλώντας ακαθόριστες έννοιες που παρουσιάζονται σαν συμπαγείς και ανεπίδεκτες κριτικής.
Όπως εύστοχα επισημαίνει το io9 που συγκέντρωσε την παρακάτω συλλογή, οι αφίσες της αντι-κομμουνιστικής προπαγάνδας είναι καλύτερες κι από αφίσες ταινιών τρόμου. Απ' όταν επινοήθηκε ως λαϊκίστικο τρικ, η «κόκκινη απειλή» στην προπαγάνδα των ναζί και των λοιπών δυτικών καθεστώτων εμφανίζεται με συγκεκριμένες μορφές: τερατόμορφη, υπερμεγέθης, ηθικά κολάσιμη, απειλώντας ακαθόριστες έννοιες που παρουσιάζονται σαν συμπαγείς και ανεπίδεκτες κριτικής.
Η παρακάτω συλλογή αποτελεί ένα ασυνήθιστο τεκμήριο. Μέσω αυτού ρίχνουμε μια ματιά στο πώς κατασκευάστηκε η αντίληψη του κομμουνιστικού κινδύνου στα μυαλά των πολλών, μέσα από την πιο άμεσα προσβάσιμη προπαγανδιστική τέχνη. Οι αφίσες σπάνια έχουν κείμενο, ίσως γιατί έτσι ο «εχθρός» θα μπορούσε να εξηγηθεί καλύτερα, υπονομεύοντας την ταύτισή του με το μυστηριώδες, άγνωστο, απειλητικό τέρας. Μία λεζάντα που θα δίνει το παράγγελμα αρκεί. Η αντι-κομμουνιστική αφίσα ως είδος τέχνης αποτελεί ένα παρεμβατικό μέσο στο κοινωνικό σώμα και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να τις δει κανείς στο ιστορικό πλαίσιο της ανόδου των ναζί, των διώξεων του μακαρθισμού ή του ψυχρού πολέμου.
Για το κερασάκι, παραθέτουμε στο τέλος κι ένα σχετικό απόσπασμα από το σατιρικό ποίημα «America» του Γκίνσμπεργκ. Enjoy.
Αφίσα των Συντηρητικών της Βρετανίας, 1909
«Τι θα φέρει στον λαό ο μπολσεβικισμός», Ρώσικη αντικομμουνιστική αφίσα, 1918
Το ιδανικό μέλλον της Γερμανίας υπό την ηγεσία των Μπολσεβίκων, 1919
Εξώφυλλο γαλλικού βιβλίου με τίτλο «Αυτό είναι που θα φέρει ο Μπολσεβίκος στην Ευρώπη» (εκδ. 1934-5)
Νορβηγική αντικομμουνιστική αφίσα: «Θέλετε να ζήσετε στη σκιά του;»
Ναζιστική αφίσα απ' την εποχή του Β' ΠΠ: «Ο μπολσεβικισμός χωρίς μάσκα»
Εξώφυλλο προπαγανδιστικού κόμικ: «Αυτό είναι το άυριο;» – 1947
«Πολιτισμός ή βαρβαρότητα – ακόμα δεν κατάλαβες;»: Ολλανδική φιλοναζιστική αφίσα από τη δεκαετία του '40
«Δες πίσω απ' τη μάσκα, ο Κομμουνισμός είναι θάνατος!»: Αμερική, δεκαετία '50, εποχή μακαρθισμού
Γαλλική αντικομμουνιστική αφίσα της εθνικιστικής οργάνωσης «Paix et Liberte» το 1951. Η αφίσα επιγράφεται «καυκάσιος χορός» και απεικονίζει τον Στάλιν να στοχεύει με το επόμενο μαχαίρι τη Γαλλία. Δίπλα του, οι Γάλλοι Κομμουνιστές Ντικλό και Θορέ.
«Προστατέψτε μας!»: Προεκλογική αφίσα των χριστιανοδημοκρατών της Γερμανίας, 1953
Διαφήμιση για χειροπετσέτες που αξιοποιεί την αντι-κομμουνιστική υστερία για να προωθήσει το προϊόν.
Κι άλλη διαφήμιση, αυτή τη φορά θυμίζει τα συγχωροχάρτια, καθώς δίνει εμπορική απάντηση στον πόλεμο κατά του Κομμουνισμού («ηθική εξιλέωση»). Η αντι-κομμουνιστική υστερία σ' όλη την ιστορία της υπήρξε ποικιλοτρόπως κερδοφόρα για κάποιους.
Άλλη μια αφίσα της Paix et Liberte, αυτή τη φορά απ' το 1951
Διαφημίσεις της Bohn Aluminum & Brass Corporation απ' την περίοδο 1951-52.
Αφίσα του 1953: «Αν η Ρωσία και οι Κομμουνιστές κερδίσουν τον επόμενο (!) Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλοί αμερικάνοι άντρες θα στειρωθούν». Η επιγραφή κάτω δεξιά λέει: «Αν οι Κομμουνιστές επικρατήσουν, οι γυναίκες μας θα μείνουν αβοήθητες κάτω απ' τις μπότες των Ασιατικών Ρώσων».
Αφίσα της Canadair που προειδοποιεί για τον κίνδυνο που διατρέχει η χριστιανοσύνη από τον Κομμουνισμό
«Το Κόκκινο Παγόβουνο»: Προπαγανδιστικό κόμικ Καθολικών ενάντια στους κινδύνους του Κομμουνισμού, 1960
«Μπορεί να συμβεί κι εδώ». Αφίσα του Freedom Foundation, 1961
«Κοίτα τι φτιάχνουν οι Ρώσοι, μόλις σαράντα μίλια από τις ΗΠΑ», Μόντρεαλ, 1967
