Χαρίλαος Φλωράκης; 9 χρόνια από το «φευγιό» του

Στο βουνό, διοικητής της 1ης Μεραρχίας του ΔΣΕ

Σαν προχθές πριν εννέα χρόνια «έφυγε» ο σύντροφος Χαρίλαος Φλωράκης. Δεν είναι εύκολο να καταγραφεί σε λίγες γραμμές ολόκληρη η διαδρομή του αγώνα και της προσφοράς του στο Κόμμα και στο κίνημα. Ολόκληρη η ζωή του δοσμένη στον αγώνα για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό, για το μέλλον που η εργατική τάξη, ολόκληρος ο λαός θα ζει χωρίς εκμετάλλευση. Που θα είναι πραγματικά ελεύθερος, που θα του ανήκει η ζωή του, το ίδιο και τ' αποτελέσματα της δουλειάς του, και που θα πασχίζει για να ζήσει ο κόσμος ολόκληρος το νέο κόσμο, το σοσιαλισμό.

Ολόκληρη η ζωή του Χαρίλαου Φλωράκη ήταν δοσμένη στον πιο υψηλό σκοπό της ανθρώπινης δράσης. Δεν είναι πάντα εύκολο αυτό. Δεν είναι πάντα εύκολο, η ζωή και η δράση καθενός και καθεμιάς να πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα. Απαίτηση για να αλλάξει η ροή της Ιστορίας, σε όφελος αυτών που τη δημιουργούν. Θέλει πολλή δουλειά για να γυρίσει ο ήλιος κι ακόμη περισσότερη όταν οι καιροί είναι χαλεποί. Γιατί δεν είναι πάντα εύκολο να στέκεται κανείς όρθιος, όταν άλλοι πέφτουν. Και, ακόμα περισσότερο, να ανοίγει νέους δρόμους. Και ο σύντροφος Χαρίλαος Φλωράκης, σ' όλη του την πορεία, μας έδειχνε ακριβώς αυτόν το δρόμο. Μας τον άφησε πολύτιμο δίδαγμα, παρακαταθήκη ξεχωριστή. Μας άφησε τη σπορά του ζευγά, που καρπίζει στα σίγουρα. Γι' αυτό και δίκαια κατέκτησε τον τίτλο του λαϊκού ηγέτη, του ιστορικού ηγέτη, σε όλα τα πεδία του αγώνα. Σήμερα, στα 9 χρόνια από το «φευγιό» του, καταγράφουμε ορισμένες χαρακτηριστικές στιγμές απ' αυτή την τεράστια και ανεκτίμητη αγωνιστική πορεία του.

***

Ο Χαρίλαος Φλωράκης γεννήθηκε στις 20 του Ιούλη στο χωριό Παλιοζογλώπι του Δήμου Ιτάμου στα Αγραφα της Καρδίτσας. Το 1929 γίνεται μέλος της ΟΚΝΕ. Το 1933 μπαίνει στη Σχολή Τηλεγραφητών των ΤΤΤ (Τηλεγραφίας - Ταχυδρομείων - Τηλεφωνίας). Οντας σπουδαστής κηρύσσεται η μεγάλη απεργία των «Τριατατικών». Οι σπουδαστές απεργούν μαζί με τους εργαζόμενους και ο Χαρίλαος εκλέγεται στην Επιτροπή Αγώνα. Αργότερα, θα συγκροτηθεί Σύλλογος Σπουδαστών των ΤΤΤ, στον οποίο εκλέγεται και γραμματέας. Το 1934 προσλαμβάνεται ως τηλεγραφητής στην ΤΤΤ. Αρχίζει μια απίστευτη περιπλάνηση «μεταθέσεων» από πόλη σε πόλη, εξαιτίας της συνδικαλιστικής του δράσης. Σε όποια πόλη και αν βρεθεί, θα επιδιώξει και θα έχει σύνδεση με πυρήνες παράνομων κομμουνιστών.

Μετά την κήρυξη του πολέμου, ο Χ. Φλωράκης στέλνεται στο μέτωπο. Τη νύχτα της 27ης προς 28η του Οκτώβρη είναι βάρδια στο κεντρικό τηλεγραφείο. Από τις μηχανές που δούλευε πέρασαν τα πρώτα τηλεγραφήματα για την κήρυξη του πολέμου. Την επομένη το πρωί κατατάχτηκε μαζί με τα δύο του αδέλφια. Στις αρχές του Ιούνη του 1941 γίνεται μέλος του ΚΚΕ, το Μάη του 1942 περνάει στην παρανομία και το Δεκέμβρη του ίδιου έτους ανεβαίνει στο βουνό. Από το 1943 έως το 1945 αναλαμβάνει, διαδοχικά, λοχαγός και ταγματάρχης του ΕΛΑΣ, παίρνει μέρος στο Δεκέμβρη του 1944 και τον Οκτώβρη του 1945 συλλαμβάνεται.

Το Γενάρη του 1946 αμνηστεύεται από την κυβέρνηση Σοφούλη και το Δεκέμβρη ανεβαίνει στο βουνό, στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Συμμετέχει σε δεκάδες μάχες, επικεφαλής στρατιωτικών σχηματισμών του Δημοκρατικού Στρατού. Ορίζεται στην αρχή αντισυνταγματάρχης, μετά συνταγματάρχης και στη συνέχεια το 1948 υποστράτηγος του Δημοκρατικού Στρατού. Την άνοιξη του 1949 αναδεικνύεται αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ και στη συνέχεια τακτικό μέλος της ΚΕ του Κόμματος. Το Σεπτέμβρη περνάει στην ΕΣΣΔ, όπου φοιτά και ολοκληρώνει τις σπουδές του στη Στρατιωτική Ακαδημία Φρούνζε.

Στις 5 του Απρίλη του 1954 επιστρέφει παράνομα στην Ελλάδα. Συλλαμβάνεται στις 27 του Ιούλη, ενώ το Μάη του 1960 ξεκινά η μεγάλη δίκη του στο στρατοδικείο. Στις 20 του Απρίλη 1966 αποφυλακίζεται με όρους. Συλλαμβάνεται και πάλι ανήμερα του Απριλιανού πραξικοπήματος και εξορίζεται μέχρι και την άνοιξη του 1971.

Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ

Μετά τη διάσπαση του Κόμματος το 1968, ο Χαρίλαος Φλωράκης συμμετέχει και συμβάλλει αποφασιστικά στη μάχη για την επικράτηση των αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας. Το Δεκέμβρη του 1969 από το στρατόπεδο συγκέντρωσης της Λέρου (Παρθένι), σημειώνει σε επιστολή του: «Η 12η Ολομέλεια, με τις αποφάσεις της, σήκωσε αποφασιστικά τη σημαία της πάλης ενάντια στον οπορτουνισμό και τον αναθεωρητισμό, που κόντευε, με τη δράση της φραξιονιστικής ομάδας, να κυριαρχήσει και να γίνει η επίσημη πολιτική και οργανωτική γραμμή του κόμματος. Τη σημαία της πάλης για την υπεράσπιση των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού, για την οικοδόμηση των Κομματικών Οργανώσεων στην Ελλάδα με βάση τις λενινιστικές αρχές για το κόμμα νέου τύπου. Με τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας σημειώνεται μια αποφασιστική στροφή για να προχωρήσει το κόμμα σταθερά στον επαναστατικό του δρόμο».

Τον Ιούνη του 1972, η 16η Ολομέλεια τον εκλέγει μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Στη 17η Ολομέλεια, το Δεκέμβρη, εκλέγεται Πρώτος Γραμματέας της ΚΕ του Κόμματος.

Στο 9ο Συνέδριο του Κόμματος το 1973 επανεκλέγεται Α΄ Γραμματέας της ΚΕ. Τον Αύγουστο του 1974, πριν τη νομιμοποίηση του Κόμματος, ο Χ. Φλωράκης έρχεται στην Ελλάδα. Στην πρώτη μεταπολιτευτική συνέντευξή του, απαντώντας στις - συνήθεις τότε - προβοκάτσιες περί «ΚΚΕ εξωτερικού» είπε στον Κρις Γουντχάουζ: «Κύριε Γουντχάουζ, εγώ είμαι του ...εσωτερικού του εσωτερικού. Οταν έγινε η διάσπαση του ΚΚΕ, από την οποία προέκυψε το λεγόμενο ΚΚΕ Εσωτερικού, εγώ προσωπικά βρισκόμουν στο ...εσωτερικό του εσωτερικού - δηλαδή εξόριστος στο Παρθένι της Λέρου. Οπως και εκατοντάδες άλλοι σύντροφοι που βρίσκονται σήμερα στο ΚΚΕ, που εσείς το χαρακτηρίζετε ως ΚΚΕ εξωτερικού».

Στο 10ο Συνέδριο του Κόμματος (1978), στο 11ο (1982) και στο 12ο (1987) ο Χαρίλαος επανεκλέγεται ΓΓ της ΚΕ.

Το 1989 ήταν μια χρονιά γεμάτη από σημαντικά γεγονότα και εξελίξεις. Στην Ελλάδα, υπό το βάρος των πολιτικοοικονομικών σκανδάλων εκείνης της εποχής και με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα δύο εκλογικών αναμετρήσεων, από τις οποίες δεν προέκυψε αυτοδύναμη κυβέρνηση, ορκίζονται διαδοχικά η κυβέρνηση Τζαννετάκη και η κυβέρνηση Ζολώτα.

Οι εξελίξεις στις σοσιαλιστικές χώρες αποκτούν δραματικό χαρακτήρα, αφού τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο των ανατροπών. Το καλοκαίρι (11 του Ιούλη) σε Ολομέλεια της ΚΕ ο Χ. Φλωράκης κρίνει πως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για αλλαγή του Γραμματέα του Κόμματος. Ο ίδιος εκλέγεται Πρόεδρος της ΚΕ του ΚΚΕ.

«Οι ζευγάδες φεύγουν η σπορά μένει»

Το Φλεβάρη του 1991 πραγματοποιείται το 13ο Συνέδριο του Κόμματος, που οδήγησε στη διάσπαση του Κόμματος, που προκάλεσε η φραξιονιστική ομάδα στελεχών, η οποία έφυγε από το ΚΚΕ προς τον ΣΥΝ. Το 14ο Συνέδριο (Δεκέμβρης) είναι το Συνέδριο της Ανασυγκρότησης. Το Κόμμα πάλεψε και κατάφερε να σταθεί όρθιο. Στο 14ο Συνέδριο, το ΚΚΕ επανεπιβεβαιώνει τις αρχές του: Το σεβασμό του Καταστατικού του, τη διεθνιστική αλληλεγγύη του, τον επαναστατικό χαρακτήρα του, τη στρατηγική των συμμαχιών και των ανοιγμάτων, τον ταξικό χαρακτήρα του και γενικά την προσήλωσή του στις αγωνιστικές παραδόσεις του και στα ιδανικά του. Ο ρόλος του Χ. Φλωράκη, και στη διάσωση του ΚΚΕ, και στην ανασυγκρότησή του, και στην επιστροφή στις αρχές του υπήρξε αποφασιστικός. Στο 14ο Συνέδριο εκλέχτηκε επίτιμος Πρόεδρος του ΚΚΕ.

Ολα τα χρόνια που ακολούθησαν, ο Χαρίλαος Φλωράκης συνέχισε να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Με το κύρος που διέθετε στην ελληνική κοινωνία και την πείρα του, με το πείσμα του και το σοφό του λόγο, παρέμεινε πάντοτε στήριγμα για ολόκληρο το Κόμμα και σε κάθε του επιλογή. Δεκάδες και εκατοντάδες ήταν οι συναντήσεις που είχε με φορείς, με κατοίκους περιοχών, με οργανώσεις εργαζομένων, με νέους και με νέες. Ο λόγος του, πάντα μεστός και ουσιαστικός, αποτέλεσε σε όλες τις περιπτώσεις παρέμβαση - ύμνο για την πίστη στο Κόμμα, στην υπόθεση της εργατικής τάξης και του σοσιαλισμού.

Οταν, σύντροφοι και φίλοι του 'λεγαν πως οι παλιοί αγωνιστές ένας - ένας φεύγουν, εκείνος έλεγε:

«Οι ζευγάδες φεύγουν, μωρέ! Η σπορά μένει. Και φουντώνει. Και μεγαλώνει. Και καρπίζει. Και ρίχνει νέους σπόρους στη γη. Και οι κύκλοι επαναλαμβάνονται. Ετσι νόμιζε και η γενιά του 1912-1913 ότι είναι η τελευταία ηρωική γενιά. Και τι θα γίνει ο τόπος μόλις φύγει. Μα ήρθε η γενιά του '40, η νέα σπορά, και ανέβασε πιο ψηλά τη σημαία του αγώνα. Ετσι λέει κάθε γενιά - ταυτίζοντας τον εαυτό της με την ιστορία. Και λησμονά τη σπορά. Που έρχεται πολύ βαθιά από το παρελθόν και πηγαίνει πολύ βαθιά στο μέλλον. Βλέπεις, μωρέ, αυτά τα νιάτα γύρω σου, που νομίζεις πως είναι ξεστρατισμένα και συμβιβασμένα; Κούνια που σε κούναγε. Μόλις υπάρξει μια σπίθα, αυτά τα νιάτα θα γίνουν πυρκαγιά, θα γίνουν ηφαίστειο. Και θα αποδειχθούν καλύτερα από τη γενιά των πατεράδων τους και των παππούδων τους. Και θα σηκώσουν τη σημαία του αγώνα μέχρι τον ήλιο. Είναι η σπορά, σου λέω...».